1. అహష్వేరోషు దినములలో జరిగిన చర్యల వివరము; హిందూదేశము మొదలుకొని కూషు దేశమువరకు నూట ఇరువది యేడు సంస్థానములను అహష్వేరోషు ఏలెను.

1. (11:1) Mardocheus the sonne of Iari, the sonne of Semei, the sonne of Cis of the tribe of Beniamin, (11:2) A Iewe, which had his dwelling in the citie of Susis, a man of great reputation, and excellent among all them that were in the kynges court. (11:3) Neuerthelesse, he was one of the prisoners whom Nabuchodonosor the kyng of Babylon had caryed away from Hierusalem vnto Babylon, with Iechonias the kyng of Iuda. (11:4) In the seconde yere of the raigne of great Artaxerxes, in the first day of the moneth Nisan, had this Mardocheus suche a dreame. (11:5) He thought he heard a great tempest, horrible thunderclappes, earthquakes, and great vprore in the lande, (11:6) And that he sawe two great dragons redie to fight one against another. (11:7) Their crye was great: At the whiche roaring & crye, all the heathen were vp to fight against the righteous people. (11:8) And the same day was full of darkenesse and very vncleare, full of trouble and anguishe, yea a great fearefulnesse was there in the lande. (11:9) The righteous were amased, for they feared the plague and euyll that was deuised ouer them, and were at a poynt with them selues to dye: So they cryed vnto God. (11:10) And whyle they were crying, the litle well grewe into a great riuer, and into many waters. (11:11) And with that it was day, and the sunne rose vp agayne: And the lowly were exalted, and deuoured the glorious and proude. (11:12) Nowe when Mardocheus had seene this dreame, he awoke, & mused stedfastly in his heart what God would do, and so he desired to know al the matter, and his mind was thervpon vntil night. (12:1) At the same tyme dwelt Mardocheus with Bagatha and Thara in the kynges court, the kynges chamberlaynes and porters of the palace. (12:2) But when he hearde their deuice, and had diligently considered their imaginations, he perceaued that they went about to lay their [cruell] handes vpon the kyng Artaxerxes, and so he certified the kyng thereof. (12:3) Then caused the kyng to examine the two gelded with tormentes: And when they had graunted it, they were put to death. (12:4) This the kyng caused to be put in the Chronicles for an euerlasting remembraunce, and Mardocheus wrote vp the same matter. (12:5) So the king commaunded that Mardocheus shoulde remayne in the court, and for this faythfulnes of his he gaue hym a rewarde. (12:6) But Aman the sonne of Amadathu the Agagite, whiche was holden in great honour and reputation in the kynges court, vndertoke to hurt Mardocheus and his people, because of the two chamberlaynes that were put to death. It came to passe that in the dayes of Ahasuerus, (this is Ahasuerus whiche raigned from India vnto Ethiopia, ouer an hundred and twentie and seuen prouinces)

2. ఆ కాలమందు రాజైన అహష్వేరోషు షూషను కోటలో నుండి రాజ్యపరిపాలన చేయుచుండగా

2. Euen in those dayes when the king Ahasuerus sate on his seate royall, which was in Susan the chiefe citie:

3. తన యేలుబడి యందు మూడవ సంవత్సరమున తన అధిపతులకందరికిని సేవకులకును విందు చేయించెను. పారసీక దేశము యొక్కయు మాద్య దేశముయొక్కయు పరాక్రమశాలులును ఘనులును సంస్థానాధిపతులును అతని సన్నిధినుండగా

3. In the third yere of his raigne, he made a feast vnto all his princes & seruauntes: and the mightie men of Persia and Media, the captaynes also and rulers of his countreys were before hym.

4. అతడు తన మహిమగల రాజ్యముయొక్క ఐశ్వర్య ప్రభావములను, తన మహత్యాతిశయ ఘనతలను అనేక దినములు, అనగా నూట ఎనుబది దినములు కనుపరచెను.

4. And he shewed the richesse and glorie of his kingdome, and the glorious worship of his greatnesse many dayes long, [euen] an hundred and fourescore dayes.

5. ఆ దినములు గడచిన తరువాత రాజు షూషను కోటలోనున్న అల్పులకేమి ఘనులకేమి జనులకందరికిని రాజు కోటలోని తోట ఆవరణములో ఏడు దినములు విందు చేయించెను.

5. And when these dayes were expired, the king made a feast vnto al the people that were in Susan the chiefe citie, both vnto great & small, seuen dayes long, in the court of the garden by the kinges palace.

6. అక్కడ ధవళ ధూమ్రవర్ణములుగల అవిసెనారతో చేయబడిన త్రాళ్లతో చలువరాతి స్తంభ ములమీద ఉంచబడిన వెండి కమ్ములకు తగిలించిన తెలుపును ఊదారంగును కలిసిన తెరలు వ్రేలాడుచుండెను. మరియు ఎరుపు తెలుపు పసుపు నలుపు అయిన చలువరాళ్లు పరచిన నేలమీద వెండి బంగారుమయమైన జలతారుగల పరుపులుండెను.

6. Where there hanged white, greene, and yelowe clothes, fastened with cordes of fine silke and purple, in siluer ringes, vpon pillers of marble stones: The benches also were of golde and siluer made vpon a pauement of greene, white, yelowe, and blacke marble.

7. అచ్చట కూడినవారికి వివిధమైన బంగారు పాత్రలతో పానమిచ్చుచు, రాజు స్థితికి తగినట్టుగా రాజు ద్రాక్షారసమును దాసులు అధికముగా పోసిరి.

7. And they dranke in vessels of gold, and chaunged vessel after vessel, and royal wine in aboundaunce, according to the power of the king.

8. ఆ విందు పానము ఆజ్ఞానుసారముగా జరుగుటనుబట్టి యెవరును బలవంతము చేయలేదు; ఎవడు కోరినట్టుగా వానికి పెట్టవలెనని తన కోటపనివారికి రాజు ఆజ్ఞ నిచ్చి యుండెను.

8. And the drinking was by an order, none might compell: for so the king had appoynted to all the officers of his house, that they shoulde do according to euery mans pleasure.

9. రాణియైన వష్తి కూడ రాజైన అహష్వేరోషు కోటలో స్త్రీలకు ఒక విందు చేయించెను.

9. And the queene Uasthi made a feast also for the women in the palace of Ahasuerus.

10. ఏడవ దినమందు రాజు ద్రాక్షారసము త్రాగి సంతో షముగా నున్నప్పుడు, కూడివచ్చిన జనమునకును, అధిపతులకును రాణియైన వష్తియొక్క సౌందర్యమును కను పరచవలెనని రాజ కిరీటము ధరించుకొనిన ఆమెను తన సన్నిధికి పిలుచుకొని వచ్చునట్లు

10. And on the seuenth day when the king was mery after the wine, he commaunded Nehuma, Biztha, Harbona, Bigtha, Abagthan, Zethar, and Charchas, the seuen chamberlayns that did seruice in the presence of king Ahasuerus,

11. రాజైన అహష్వేరోషు ఎదుట ఉపచారము చేయు మెహూమాను బిజ్తా హర్బోనా బిగ్తా అబగ్తా జేతరు కర్కసు అను ఏడుగురు నపుంసకులకు ఆజ్ఞాపించెను. ఆమె సౌందర్యవతి.

11. To fetch the queene Uasthi with the crowne regall into the kinges presence, that he might shewe the people & princes her fairenesse: for she was beautifull.

12. రాణియైన వష్తి నపుంసకులచేత ఇయ్యబడిన రాజాజ్ఞ ప్రకారము వచ్చుటకు ఒప్పకపోగా రాజు మిగుల కోపగించెను, అతని కోపము రగులుకొనెను.

12. But the queene Uasthi would not come at the kinges worde by his chamberlaynes: Then was the king very wroth, and his indignation kindled in hym.

13. విధిని రాజ్యధర్మమును ఎరిగిన వారందరిచేత రాజు ప్రతి సంగతి పరిష్కరించుకొనువాడు గనుక

13. And the king spake to the wyse men which knewe the times (for so was the kinges maner towardes all that knewe the lawe and the iudgementes:

14. అతడు కాలజ్ఞానులను చూచిరాణియైన వష్తి రాజైన అహష్వేరోషు అను నేను నపుంసకులచేత ఇచ్చిన ఆజ్ఞప్రకారము చేయక పోయినందున ఆమెకు విధినిబట్టి చేయవలసినదేమని వారి నడిగెను.

14. And the next vnto hym were, Carsena, Sethar, Admata, Thersis, Mares, Marsena, and Memuchan, the seuen princes of Persia and Media, whiche sawe the kinges face, and sate the first in the kingdome.)

15. అతని సన్నిధిని ఉండి రాజు ముఖమును చూచుచు, రాజ్యమందు ప్రథమపీఠముల మీద కూర్చుండు పారసీకులయొక్కయు మాదీయుల యొక్కయు ఏడుగురు ప్రధానులు ఎవరనగాకర్షెనా షెతారు అద్మాతా తర్షీషు మెరెను మర్సెనా మెమూకాను అనువారు.

15. What, shall we do vnto the queene Uasthi according to the lawe, because she dyd not according to the worde of the king Ahasuerus whiche he commaunded by his chamberlaynes?

16. మెమూకాను రాజు ఎదుటను ప్రధానుల యెదుటను ఈలాగు ప్రత్యుత్తరమిచ్చెను రాణియైన వష్తి రాజు ఎడల మాత్రము కాదు, రాజైన అహష్వేరోషు యొక్క సకల సంస్థానములలోనుండు అధిపతులందరి యెడలను జనులందరియెడలను నేరస్థురాలాయెను.

16. And Memuchan aunswered before the king & the princes: The queene Uasthi hath not onely done euyll against the king, but also against all the princes, and against all the people that are in all the prouinces of king Ahasuerus.

17. ఏల యనగా రాజైన అహష్వేరోషు తన రాణియైన వష్తిని తన సన్నిధికి పిలుచుకొని రావలెనని ఆజ్ఞాపింపగా ఆమె రాలేదను సంగతి బయలుపడగానే స్త్రీలందరు దానివిని, ముఖము ఎదుటనే తమ పురుషులను తిరస్కారము చేయుదురు.

17. For this deede of the queene shall come abrode vnto all women, so that they shall despise their husbandes before their eyes, and shall say: The king Ahasuerus commaunded Uasthi the queene to be brought in before hym, but she woulde not come.

18. మరియు పారసీకులయొక్కయు మాదీయుల యొక్కయు నాయకపత్నులు రాణి చేసినదాని సమా చారము విని, రాణి పలికినట్లు ఈ దినమందు రాజుయొక్క అధిపతులందరితో పలుకుదురు. దీనివలన బహు తిరస్కారమును కోపమును పుట్టును.

18. And so shal the princesses in Persia and Media say lykewise this day vnto al the kinges princes when they heare of this deede of the queene: thus shal there arise to much despitefulnesse and wrath.

19. రాజునకు సమ్మతి ఆయెనా వష్తి రాజైన అహష్వేరోషు సన్నిధికి ఇకను రాకూడదని తమయొద్దనుండి యొక రాజాజ్ఞ పుట్టవలెను. అది తప్పకుండునట్లు పారసీకులయొక్కయు మాదీయుల యొక్కయు న్యాయముచొప్పున నియమింపవలెను. మరియు వష్తికంటె యోగ్యురాలిని రాణినిగా తాము చేయవలెను.

19. If it please the king, let there go a commaundement from hym, and let it be written according to the lawes of the Persians and Medians, and not to be transgressed, that Uasthi come no more before king Ahasuerus, and let the king geue her royal estate vnto an other that is better then she.

20. మరియు రాజు చేయు నిర్ణయము విస్తారమైన తమ రాజ్యమందంతట ప్రకటించినయెడల, ఘనురాలు గాని అల్పురాలుగాని స్త్రీలందరు తమ పురుషులను సన్మానించుదురని చెప్పెను.

20. And when this commaundement of the king which shalbe made, is published throughout all his empire whiche is great, all women shall holde their husbandes in honour both among great and small.

21. ఈ సంగతి రాజునకును అధిపతులకును అనుకూలముగా ఉండెను గనుక అతడు మెమూకాను మాట ప్రకారము చేసెను.

21. Thus saying pleased the king and the princes, and the king did according to the worde of Memucan.

22. ప్రతి పురుషుడు తన యింటిలో అధికారిగా నుండవలెననియు, ప్రతి పురుషుడు తన స్వభాష ననుసరించి తన యింటివారితో మాటలాడవలెననియు ఆజ్ఞ ఇచ్చి, ప్రతి సంస్థానమునకు దాని వ్రాత ప్రకారముగాను, ప్రతి జనమునకు దాని భాష ప్రకారముగాను రాజు తన సకలమైన సంస్థానములకు దానిని గూర్చిన తాకీదులు పంపించెను.

22. For he sent letters foorth into all the kinges prouinces, into euery lande according to the wryting therof, and to euery people after their language, that euery man shoulde be lorde in his owne house: and this to be published after the language of his people.