1. ఇశ్రాయేలీయులకును కనానీయులకును జరిగినయుద్ధము లన్నిటిని చూడనివారందరిని శోధించి

“పరీక్ష”– న్యాయాధిపతులు 2:22.

2. ఇశ్రాయేలీయుల తరతరములవారికి, అనగా పూర్వము ఆ యుద్ధములను ఏ మాత్రమును చూడనివారికి యుద్ధముచేయ నేర్పునట్లు యెహోవా ఉండనిచ్చిన జనములు ఇవి.

“యుద్ధం నేర్పడానికే”– కీర్తనల గ్రంథము 18:34-40 కీర్తనల గ్రంథము 144:1 పోల్చి చూడండి. వారు నివసించే పరిసరాలకు వారిని సిద్ధపరచాలని దేవుని ఉద్దేశం. దేవుడు వారికి ఇచ్చిన దేశంలో ఇస్రాయేల్ జాతి నివసిస్తున్నది. అయితే వారి చరిత్ర అంతా పరిశీలిస్తే వారిని నాశనం చేయజూచే శత్రు దేశాలు ఎప్పుడూ వారి చుట్టు ముట్టి ఉన్నాయి (కీర్తనల గ్రంథము 83:1-8 చూడండి). బైబిల్లోని చరిత్ర గ్రంథాలన్నిటిలో యుద్ధం అన్నది వదలకుండా వస్తూ ఉండే అంశం. ఇస్రాయేల్‌వారికి యుద్ధం చేయడమెలాగో తెలియడం చాలా అవసరం. ఇప్పుడు దేవుని ప్రజల యుద్ధాలు శరీర సంబంధమైనవి కావు. భౌతికమైనవి కావు. ఆధ్యాత్మికమైనవే (ఎఫెసీయులకు 6:10-12యెహోషువ 1:17 నోట్స్ చూడండి). ఈ యుద్ధాలు ఎలా చేయాలో వారు నేర్చుకోవడం చాలా అవసరం.

3. ఫిలిష్తీయుల అయిదుగురు సర్దారుల జనులును, కనానీయులందరును, సీదోనీయులును, బయల్హెర్మోను మొదలుకొని హమాతునకు పోవు మార్గమువరకు లెబానోను కొండలో నివసించు హివ్వీయులును,

“ఫిలిష్తీయవాళ్ళ”– న్యాయాధిపతులు 1:18 నోట్. “లెబోహెమతు”– లెబోహెమతూ, హర్మోనూ ఆ దేశం సరిహద్దుల్లో ఉన్నాయి.

4. యెహోవా మోషేద్వారా తమ తండ్రుల కిచ్చిన ఆజ్ఞలను వారు అనుసరింతురో లేదో తెలిసికొను నట్లు ఇశ్రాయేలీయులను పరిశోధించుటకై ఆ జనములను ఉండనిచ్చెను.

న్యాయాధిపతులు 2:22 నోట్.

5. కాబట్టి ఇశ్రాయేలీయులు, కనానీయులు హిత్తీయులు అమోరీయులు

ద్వితీయోపదేశకాండము 7:1-6 యెహోషువ 23:12 1 రాజులు 11:1-8 2 దినవృత్తాంతములు 18:1 2 దినవృత్తాంతములు 6:14-18.

6. పెరిజ్జీ యులు హివ్వీయులు ఎబూసీయులను జనులమధ్య నివసించుచు వారి కుమార్తె లను పెండ్లిచేసికొనుచు, వారి కుమారులకు తమ కుమార్తెల నిచ్చుచు, వారి దేవతలను పూజించుచు వచ్చిరి

7. అట్లు ఇశ్రాయేలీయులు యెహోవా సన్నిధిని దోషులై, తమ దేవుడైన యెహోవాను మరచి బయలుదేవతలను దేవతా స్తంభములను పూజించిరి.

“చెడ్డగా ప్రవర్తించారు”– వ 12; న్యాయాధిపతులు 4:1 న్యాయాధిపతులు 6:1 న్యాయాధిపతులు 10:6 న్యాయాధిపతులు 13:1. “బయల్‌దేవుళ్ళు”– న్యాయాధిపతులు 2:11-13. “అషేరాదేవి”– కనానువారు కొలిచే ఒక దేవత (అష్తారోతు లాంటిది). తను ముఖ్య దేవుడికి (అతణ్ణి “ఏల్” అని పిలిచేవారు) ఈమెను అతడి భార్యగా వారు ఎంచారు. ఆమెను పూజించేవారు ఆమెకు చిహ్నాలుగా కొయ్య స్తంభాలను చెక్కి ఆమె గుళ్ళలో నిలిపేవారు – నిర్గమకాండము 34:13 1 రాజులు 15:13 2 దినవృత్తాంతములు 15:16 2 దినవృత్తాంతములు 17:6 2 దినవృత్తాంతములు 34:3-4 మీకా 5:14.

8. అందునుగూర్చి యెహోవా కోపము ఇశ్రాయేలీయులమీద మండగా ఆయన అరా మ్నహరాయిముయొక్క రాజైన కూషన్రిషాతాయిము చేతులకు దాసులగుటకై వారిని అమ్మివేసెను. ఇశ్రాయేలీ యులు ఎనిమిది సంవత్సరములు కూషన్రిషాతాయిమునకు దాసులుగానుండిరి

“తీవ్ర కోపం”– న్యాయాధిపతులు 2:13-14 న్యాయాధిపతులు 2:20 న్యాయాధిపతులు 6:39 న్యాయాధిపతులు 10:7 సంఖ్యాకాండము 15:3 కీర్తనల గ్రంథము 90:7-11. ఆ కాలంలో అందరూ “ఎవరికి తోచినట్టే వారు చేసేవారు.” (న్యాయాధిపతులు 21:25). ఆ కాలాన్ని వివరిస్తున్న ఈ న్యాయాధిపతుల గ్రంథంలో దేవుని కోపం ప్రధానాంశం. పాపులు తమకు తోచినట్టు చేసేదంతా దేవుని కోపానికి తగినదే. “అరాంనహరాయిం”– ఇస్రాయేల్‌కు ఈశాన్య దిక్కుగా ఉన్న ప్రాంతం.

9. ఇశ్రాయేలీయులు యెహోవాకు మొఱ్ఱపెట్టగా యెహోవా కాలేబు తమ్ముడైన కనజు యొక్క కుమారుడగు ఒత్నీయేలును రక్షకునిగా ఇశ్రా యేలీయులకొరకు నియమించి వారిని రక్షించెను.

“మొరపెట్టినప్పుడు”– ఇది ఈ పుస్తకంలోని మరో ప్రధానాంశం – వ 15; న్యాయాధిపతులు 4:3 న్యాయాధిపతులు 6:6-7 న్యాయాధిపతులు 10:10 న్యాయాధిపతులు 10:12. కష్టాలు వచ్చినప్పుడే దేవునికి మొరపెట్టారు గాని అంచంచలమైన పవిత్ర జీవనం గడిపేందుకు శక్తినిమ్మని మొరపెట్టలేదు. ఎంత విచారకరం!

10. యెహోవా ఆత్మ అతని మీదికి వచ్చెను గనుక అతడు ఇశ్రాయేలీయులకు న్యాయాధిపతియై యుద్ధమునకు బయలుదేరగా యెహోవా అరామ్నహరాయిము రాజైన కూషన్రిషాతాయిమును అతని చేతికప్పగించెను, ఆతడు కూషన్రిషాతాయిమును జయించెను.

“యెహోవా ఆత్మ”– న్యాయాధిపతులు 6:34 న్యాయాధిపతులు 11:29 న్యాయాధిపతులు 14:6 న్యాయాధిపతులు 14:19. తాను బయలుదేరదీసిన వ్యక్తులకు దేవుడు బలప్రభావాలిచ్చాడు. వారిని ఎందుకు పిలిచాడో ఆ పని చేసేందుకు సామర్థ్యాన్ని ఇచ్చాడు. ఎప్పుడైనా ఇలాగే చేస్తాడు. సందేహం లేదు. ఆదికాండము 1:2 దగ్గర దేవుని ఆత్మగురించి రిఫరెన్సులు. యోహాను 14:16-17 మొదలైన చోట్ల నోట్స్.

11. అప్పుడు నలువది సంవత్సరములు దేశము నెమ్మదిపొందెను. అటుతరువాత కనజు కుమారుడైన ఒత్నీయేలు మృతినొందెను.

న్యాయాధిపతులు 2:18 చూడండి.

12. ఇశ్రాయేలీయులు మరల యెహోవా దృష్టికి దోషు లైరి గనుక వారు యెహోవా దృష్టికి దోషులైనందున యెహోవా ఇశ్రాయేలీయులతో యుద్ధముచేయుటకు మోయాబు రాజైన ఎగ్లోనును బలపరచెను.

“మళ్ళీ”– న్యాయాధిపతులు 2:19. “మోయాబు”– మోయాబు ఇస్రాయేల్‌కు తూర్పు దిక్కున ఉంది. దాని గురించి నోట్ ఆదికాండము 19:37.

13. అతడు అమ్మోనీయులను అమాలేకీయులను సమకూర్చుకొనిపోయి ఇశ్రాయేలీయులను ఓడగొట్టి ఖర్జూరచెట్ల పట్టణమును స్వాధీనపరచుకొనెను.

అమ్మోనువాళ్ళు ఇస్రాయేల్‌కు తూర్పు దిక్కున ఉన్నారు. అమాలేకువాళ్ళు సాధారణంగా ఇస్రాయేల్‌కు దక్షిణ, ఆగ్నేయ ప్రాంతాల్లో తిరుగులాడే సంచార జీవులు. “ఖర్జూర పట్టణం”– యెరికో.

14. ఇశ్రాయేలీయులు పదునెనిమిది సంవత్సరములు మోయాబు రాజునకు దాసులైరి.

15. ఇశ్రా యేలీయులు యెహోవాకు మొఱ్ఱ పెట్టగా బెన్యామీ నీయుడైన గెరా కుమారుడగు ఏహూదను రక్షకుని వారి కొరకు యెహోవా నియమించెను. అతడు ఎడమచేతి పని వాడు. అతనిచేతను ఇశ్రాయేలీయులు మోయాబు రాజైన ఎగ్లోనుకు కప్పము పంపగా

ఇక్కడ మనం చదవబోయేది ఏహూదు బహు ధైర్య వంతుడనీ తెలివిగలవాడనీ మనకు చూపిస్తున్నది. “ఎడమచేతి వాటం”– యాకోబు “కుడి చేతి కొడుకు” (ఆదికాండము 35:18) బెన్యామీను సంతతివారిలో చాలామంది ఎడమచేతి వాటం వాళ్ళు (న్యాయాధిపతులు 20:15-16). “కప్పం”– బహుశా ఎగ్లోనుకు ఏటేటా చెల్లించవలసిన ధనం అయివుంటుంది.

16. ఏహూదు మూరెడు పొడవుగల రెండంచుల కత్తిని చేయించుకొని, తన వస్త్ర ములో తన కుడి తొడమీద

17. దానిని కట్టుకొని, ఆ కప్పము మోయాబురాజైన ఎగ్లో నుకు తెచ్చెను. ఆ ఎగ్లోను బహు స్థూలకాయుడు.

18. ఏహూదు ఆ కప్పము తెచ్చి యిచ్చిన తరువాత కప్పము మోసిన జనులను వెళ్లనంపి

19. గిల్గాలు దగ్గర నున్న పెసీలీమునొద్దనుండి తిరిగి వచ్చిరాజా, రహస్యమైన మాట ఒకటి నేను నీతో చెప్పవలె ననగా అతడుతనయొద్ద నిలిచినవారందరు వెలుపలికి పోవు వరకు ఊరకొమ్మని చెప్పెను.

20. ఏహూదు అతని దగ్గ రకు వచ్చినప్పుడు అతడు ఒక్కడే చల్లని మేడ గదిలో కూర్చుండియుండెను. ఏహూదునీతో నేను చెప్ప వలసిన దేవునిమాట ఒకటి యున్నదని చెప్పగా అతడు తన పీఠముమీదనుండి లేచెను.

“దేవుని...కబురు”– దేవుడు ఏహూదును ఎగ్లోను వశం నుంచి తన ప్రజలను విడిపించేందుకు పంపాడు (వ 15). ఎగ్లోనుకు దేవుని కబురు అంటే దేవుని ప్రతీకారం అని ఏహూదు ఉద్దేశం.

21. అప్పుడు ఏహూదు తన యెడమచేతిని చాపి తన కుడి తొడమీదనుండి ఆ కత్తి తీసి కడుపుమీద అతని పొడిచెను.

ఇది ఏహూదు సాధించిన వ్యక్తిగతమైన పగ కాదు. తన ప్రజలను విడిపించేందుకు దేవుడు నెరవేరుస్తున్న ఆయన న్యాయమే.

22. పడియును కత్తివెంబడి దూరగా క్రొవ్వుకత్తిపైని కప్పుకొనినందున అతని కడుపు నుండి కత్తిని తీయలేకపోయెను, అది వెనుకనుండి బయటికి వచ్చి యుండెను.

23. అప్పుడు ఏహూదు పంచపాళిలోనికి బయలువెళ్లి తన వెనుకను ఆ మేడగది తలుపువేసి గడియ పెట్టెను.

24. అతడు బయలువెళ్లిన తరువాత ఆ రాజు దాసులు లోపలికివచ్చి చూడగా ఆ మేడగది తలుపులు గడియలు వేసియుండెను గనుక వారు అతడు చల్లని గదిలో శంకానివర్తికి పోయియున్నాడనుకొని

25. తాము సిగ్గువింతలు పడువరకు కనిపెట్టినను అతడు ఆ గది తలుపు లను తీయకపోగా వారు తాళపు చెవిని తెచ్చి తలుపులు తీసి చూచినప్పుడు వారి యజమానుడు చనిపోయి నేలను పడియుండెను.

26. వారు తడవు చేయు చుండగా ఏహూదు తప్పించుకొని పెసీలీమును దాటి శెయీరాకు పారి పోయెను.

27. అతడు వచ్చి ఎఫ్రాయిమీయుల కొండలో బూరను ఊదగా ఇశ్రాయేలీయులు మన్యప్రదేశమునుండి దిగి అతని యొద్దకు వచ్చిరి.

“బూర”– న్యాయాధిపతులు 6:34 న్యాయాధిపతులు 7:18 లేవీయకాండము 23:23 సంఖ్యాకాండము 10:1-10.

28. అతడు వారికి ముందుగా సాగి వారితోనా వెంబడి త్వరగా రండి; మీ శత్రువు లైన మోయాబీయులను యెహోవా మీ చేతి కప్పగించు చున్నాడనెను. కాబట్టి వారు అతని వెంబడిని దిగివచ్చి మోయాబు నెదుటి యొర్దాను రేవులను పట్టుకొని యెవనిని దాటనియ్యలేదు.

“రేవులు”– న్యాయాధిపతులు 12:5 యెహోషువ 2:7 – అంటే లోతు తక్కువగా ఉండి నది దాటేందుకు వీలుగా ఉండే ప్రదేశాలు.

29. ఆ కాలమున వారు మోయాబీయు లలో బలముగల శూరులైన పరాక్రమ శాలులను పదివేల మందిని చంపిరి; ఒకడును తప్పించుకొనలేదు. ఆ దిన మున మోయాబీయులు ఇశ్రాయేలీయుల చేతిక్రింద అణపబడగా దేశము ఎనుబది సంవత్సరములు నిమ్మళముగా ఉండెను.

30. అతనితరువాత అనాతు కుమారుడైన షవ్గురు న్యాయాధి పతిగా ఉండెను. అతడు ఫిలిష్తీయులలో ఆరువందల మందిని మునుకోల కఱ్ఱతో హతముచేసెను;

“ఎనభైయేళ్ళు”– న్యాయాధిపతుల గ్రంథంలో కనిపించే అతి దీర్ఘమైన శాంతి కాలం.

31. అతడును ఇశ్రాయేలీయులను రక్షించెను.

“షమ్గరు”– ఇతడు, దెబోరా కొంతకాలం సమకాలికులు అన్న సంగతి తప్పించి మరి ఎక్కువగా ఇతణ్ణి గురించి తెలియదు – న్యాయాధిపతులు 5:6-7. “ఆరు వందలు”– ఒక వ్యక్తిలో కనిపించిన ఈ ధైర్య సాహసాలకు మించిన పరాక్రమాన్ని సమ్సోనులోను, దావీదు యొక్క శూరుల్లో ఒకడిలోను మాత్రమే మనం చూడగలం (న్యాయాధిపతులు 15:15 2 సమూయేలు 23:8).